Ouderdomswratten: Alles wat je moet weten over seborrhoïsche keratose: wat is het en hoe behandel je het?
- J.A.T.W. Rosenberg; Wart, Pigmentation & Aging Specialist
- 12 uur geleden
- 4 minuten om te lezen
🥘 Wat zijn ouderdomswratten?
Een ouderdomswrat, in medische termen seborrhoïsche keratose, is een goedaardige huidgroei die vaak voorkomt bij mensen vanaf middelbare leeftijd. Ondanks de naam heeft deze "wrat" niets te maken met virale wratten veroorzaakt door het HPV-virus. Het is een veelvoorkomende, niet-besmettelijke aandoening die eruitziet als een ruw, bruin, zwart of gelig plekje dat op de huid lijkt te liggen als een sticker.
🔍 Hoe herken je een ouderdomswrat?
▪ Verheven, ruw en wasachtig oppervlak
▪ Kleur: lichtbruin, donkerbruin, zwart of geelachtig
▪ Vorm: rond tot ovaal, enkele millimeters tot enkele centimeters groot
▪ Uiterlijk: vaak beschreven als "opgeplakt"
▪ Meestal geen pijn of jeuk, maar kan irriteren als het ergens tegenaan schuurt
Voorkeursplekken: Gezicht, borst, rug, schouders en bovenarmen
👥 Wie krijgt seborrhoïsche keratosen?
Mensen vanaf 50 jaar en ouder
Zowel mannen als vrouwen
Kan familiair voorkomen (erfelijke aanleg)
Zonblootstelling verhoogt het risico
⚠ Belangrijk: Niet altijd onschuldig qua uiterlijk
Hoewel ouderdomswratten volkomen onschuldig zijn, kunnen ze qua uiterlijk lijken op huidkanker (zoals een melanoom of basaalcelcarcinoom). Daarom is het belangrijk dat een verdachte plek altijd beoordeeld wordt door een huidspecialist of arts.
Bij twijfel wordt er soms een biopt genomen om de plek microscopisch te onderzoeken.
❄️ Behandeling van ouderdomswratten
Behandeling is alleen nodig als de wrat hinderlijk is, bijvoorbeeld door wrijving of cosmetische redenen. Een van de meest gebruikte en effectieve methodes is:
CryoPen-behandeling
❄️ Bevriezen van de plek met N2O
✅ Minimale kans op littekens
✅ Snel, veilig en geschikt voor meerdere plekken
Andere behandelopties zijn curettage (afschrapen), laser of elektrochirurgie, maar CryoPen is in veel gevallen de voorkeursmethode.
✅ Conclusie
Ouderdomswratten of seborrhoïsche keratosen zijn volkomen goedaardige huidafwijkingen die vaak op latere leeftijd voorkomen. Ze zijn niet besmettelijk, maar kunnen cosmetisch of fysiek storend zijn.
Als wratten-specialist biedt Rosenberg een veilige, snelle en effectieve behandeling met de CryoPen.
Hieronder een wat diepgaandere versie voor wie de stof op een iets hoger niveau tot zich wil nemen. Uiteraard ben je van harte welkom voor een consult, advies of behandeling. Hiervoor mag je bellen of WhatsApp 0653 27 60 70
Wat is een seborrhoïsche keratose?
Een seborrhoïsche keratose is een onschuldig, wratachtig plekje dat tijdens het volwassen leven verschijnt als een veelvoorkomend teken van huidveroudering. Sommige mensen hebben er honderden.
Seborrhoïsche keratose (Amerikaanse spelling: seborrheic keratosis) wordt ook wel SK, basale celpapilloom, seniele wrat, bruine wrat, wijsheidswrat of zeepokwrat genoemd. De overkoepelende term goedaardige keratose omvat meerdere gerelateerde, schilferige huidafwijkingen:
Seborrhoïsche keratose
Solar lentigo (moeilijk te onderscheiden van vlakke seborrhoïsche keratose)
Lichen planus-achtige keratose (ontstaat uit een seborrhoïsche keratose of solar lentigo)
Wie krijgt seborrhoïsche keratosen?
Seborrhoïsche keratosen komen zeer vaak voor. Geschat wordt dat meer dan 90% van de volwassenen boven de 60 jaar er één of meerdere heeft. Ze komen voor bij mannen en vrouwen van alle etniciteiten, en verschijnen meestal rond het 30e tot 40e levensjaar. Ze zijn zeldzaam onder de 20 jaar.
Wat veroorzaakt seborrhoïsche keratosen?
De precieze oorzaak is onbekend. De naam is enigszins misleidend:
Ze komen niet uitsluitend voor op talgklier-rijke gebieden zoals bij seborrhoïsch eczeem
Ze ontstaan niet vanuit talgklieren zoals bij talgklierhyperplasie
Ze zijn niet gerelateerd aan talg (sebum)
Seborrhoïsche keratosen worden beschouwd als een degeneratief huidproces dat toeneemt met de leeftijd. Sommige mensen hebben een erfelijke aanleg. Onderzoek toont aan:
Eruptieve vormen kunnen volgen op zonnebrand of eczeem
Wrijving in huidplooien kan bijdragen aan het ontstaan
Een virale oorzaak (zoals HPV) is onwaarschijnlijk
Genmutaties zoals in FRFR3, PIK3CA, RAS, AKT1 en EGFR worden vaak gevonden
Ze kunnen ontstaan vanuit een solar lentigo, die ook FRFR3-mutaties kan bevatten
Seborrhoïsche keratosen bevatten géén mutaties in tumorsuppressorgenen. Behandelingen tegen kanker met epidermale groeifactorreceptorremmers kunnen de groei van deze wratachtige plekjes stimuleren.
Hoe zien seborrhoïsche keratosen eruit?
Ze kunnen overal op de huid ontstaan, behalve op de handpalmen en voetzolen. Ze komen niet voor op slijmvliezen. Kenmerken:
Vlakke of verheven papels of plaques
Diameter: 1 mm tot meerdere centimeters
Kleur: huidkleurig, geel, grijs, licht- of donkerbruin, zwart of gemengd
Oppervlak: glad, wasachtig of wratachtig
Solitair of in groepjes (bv. op het hoofd, onder de borsten, langs de wervelkolom of in de lies)
Ze lijken als het ware 'op de huid geplakt', zoals een zeepok.
Varianten van seborrhoïsche keratosen
Solar lentigo: vlakke, scherp begrensde pigmentvlekken op zonblootgestelde huid (dit is ook goed te behandelen met de CryoPen)
Dermatosis papulosa nigra: kleine, gesteelde en sterk gepigmenteerde plekjes bij mensen met een donkere huid
Stucco keratosen: grijze, witte of gele papels op de onderbenen
stucco keratoses Inverted follicular keratose, large cell acanthoma, lichenoïde keratose (ontstekingsfase voor regressie van laesies)
Complicaties van seborrhoïsche keratosen
Niet kwaadaardig, maar kunnen lijken op huidkanker (zoals melanoom)
Huidkanker kan zelden in of naast een keratose ontstaan
Zeer zelden: eruptieve vormen kunnen wijzen op een interne kanker, vaak maagkanker (sign of Leser-Trélat)
Medicatie (zoals adalimumab, vemurafenib, dabrafenib, 5-FU, chemotherapie) kan ze uitlokken
Een geïrriteerde keratose is rood, korstvormend en kan eczeem veroorzaken in de omgeving
Hoe wordt seborrhoïsche keratose vastgesteld?
Diagnose is meestal klinisch:
Wratachtige, goed begrensde, 'opgeplakte' plek
Vaak meerdere soortgelijke laesies aanwezig
Kan lijken op huidkanker (basaalcel-, plaveiselcelcarcinoom of melanoom)
Dermatoscopie kan helpen met typische kenmerken zoals:
Oranje/bruine 'klodders' (keratine)
Witte pseudomiliaklodders
Dikke gekromde richels en groeven ('hersenenpatroon')
Bij twijfel kan een biopt of excisie worden uitgevoerd.
Histologische varianten:
Melanoacanthoom (diep gepigmenteerd)
Acanthotisch
Hyperkeratotisch of papillomateus
Adenoïd of reticulair
Clonaal of genest
Adamantinoïde of mucineus
Desmoplastisch
Geïrriteerd
Behandeling van seborrhoïsche keratosen
Verwijdering is eenvoudig indien gewenst vanwege cosmetiek of klachten. Methoden:
Cryotherapie (vloeibare stikstof) voor dunne laesies
Curettage en/of elektrocoagulatie
Ablatieve laserchirurgie
Shave-biopt (met een scalpel verwijderen)
Chemische peeling met trichloorazijnzuur
Let op: kans op pigmentverlies bij donkere huidtypes. Meerdere laesies in één sessie behandelen is lastig.
Preventie van seborrhoïsche keratosen
Er is geen bekende methode om het ontstaan te voorkomen.
Prognose
Seborrhoïsche keratosen zijn chronisch, maar kunnen spontaan verdwijnen, vooral na eczeem of via een lichenoïde regressie.
Bronnen:
Jackson JM, et al. J Drugs Dermatol. 2015
Hafner C, et al. Mod Pathol. 2007
Hida Y, et al. Br J Dermatol. 2009
Husain Z, et al. J Drugs Dermatol. 2013
DermNet NZ: https://dermnetnz.org/topics/seborrhoeic-keratosis
Voor advies of behandeling kun je vrijblijvend WhatsAppen naar +31(0)653 27 60 70 of een afspraak maken met CryoPen specialist Rosenberg in Blaricum, Amsterdam of Utrecht.
Comentarios